Samorządowe kolegium odwoławcze jest to organ administracji publicznej wyższego stopnia, posiadający własne kompetencje. Prowadzą postępowania według Kodeksu postępowania administracyjnego, aktu prawnego regulujący zasady prowadzenia postępowań administracyjnych oraz ordynacji podatkowej, zobowiązań podatkowych, kontroli podatkowej i ich obowiązków. W Polsce jest 49 kolegiów odwoławczych. Kolegia samorządowe są państwowymi jednostkami budżetowymi. Funkcjonowanie samorządowych kolegiów odwoławczych reguluje ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych.
Każdy petent może odwołać się od decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji, jeśli nie zgadzamy się z decyzją wójta, burmistrza lub starosty, który odmówił nam konkretnych informacji lub nie odpowiedział na nasz wniosek, zgłaszamy się do organu II instancji, czyli SKO. Petent ten ma możliwość odwołania się 14 dni od daty doręczenia decyzji lub może również złożyć zażalenie w ciągu 7 dni od otrzymania decyzji. Termin do złożenia wniosku dotyczącego kwestionowania ustalonych opłat za wieczyste użytkowanie nieruchomości wynosi 30 dni od daty doręczenia pisma. Członek kolegium, któremu przydzielono sprawę, dokonuje oceny sprawy, gromadzi materiał dowodowy umożliwiający przedstawienie sprawy do ostatecznego załatwienia na posiedzenie zespołu samorządowego kolegium odwoławczego.
Samorządowe kolegium odwoławcze rozpatruje odwołania w indywidualnych sprawach administracji publicznej takich jak gmin, powiatu czy województwa. Samorządowe kolegia odwoławcze rozpatrują odwołania od decyzji, stwierdzają nieważność decyzji, zażaleń oraz żądań wznowienia postępowania. Decyzje takie podejmuje się na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym narady składu orzekającego i wydawane są w formie pisemnej decyzje lub postanowienia. Orzeczenia zapadają większością głosów członków samorządu kolegium. Członek składu orzekającego nie może wstrzymać się od głosu. Orzeczenia kolegium podpisują wszyscy członkowie składu. W skład kolegium odwoławczego przewodniczy prezes lub etatowy członek kolegium posiadający kwalifikacje zawodowe, wszyscy ze składu związani są przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Po rozstrzygnięciu sprawy przekazuje się wszystkie dokumenty do prezesa kolegium, który zapoznaje się z daną decyzją. Każdy egzemplarz rozstrzygnięcia zostaje odpowiednio opieczętowany i wysłany do zainteresowanego. Sąd administracyjny kontroluje samorządowe kolegium odwoławcze na zasadach ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Uprawnienia samorządowych kolegiów odwoławczych
Uprawnienia samorządowych kolegiów odwoławczych to możliwość wglądu do dokumentów dotyczących działalności jednostek samorządu terytorialnego, w dokumentację związaną z załatwieniem spraw z zakresu administracji publicznej oraz innych spraw uregulowanych odrębnymi przepisami. Jeśli stwierdzą uchybienia w pracy organu jednostki samorządu terytorialnego, prezes kolegium może wydać postanowienie sygnalizacyjne w obrębie komisji rewizyjnej gminy, powiatu albo sejmiku województwa. Stanowi to podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w stosunku do pracowników samorządowych.
Poniżej znaduje się lista Samorządowych Kolegiów Odwoławczych w Polsce wraz z adresami oraz numerami telefonu.
